De verkiezingen zitten erop, er komt geen nieuw kabinet Balkenende. De uitslag hakte er bij mij behoorlijk in, net als bij vele anderen. De anderhalf miljoen stemmen op de PVV worden vertaald in de quote "het volk heeft gesproken", daarmee voorbijgaand aan de 8,5 miljoen mensen die niet op de beweging van de heer Wilders hebben gestemd. De uitslag heeft mij ertoe gebracht lid te worden van de Partij van de Arbeid.
Ik vind deze uitslag nog steeds afschuwelijk. Maar gezien de huidige verhoudingen kan ik alleen maar blij zijn dat het dubbeltje "wie is de grootste" naar de VVD is gerold. Mark Rutte heeft de PVV op voorhand niet uitgesloten. Hij hamerde wel op inhoudelijke verschillen. Hij verwees met name naar het punt van de AOW. Wilders heeft hem met de rug tegen de muur gezet door dat punt onmiddellijk te laten vallen. Ook de andere partijen hebben dat gedaan: de VVD moet eerst met Wilders gaan praten. Er zijn dan drie scenario's die geen van drieën aantrekkelijk zijn voor de VVD.
In het eerste geval komt de VVD er uit met de PVV. Dan is het CDA nog nodig. Stel dat deze partij 'ja' zegt. Dan zal het CDA ondanks het verlies zijn huid duur willen verkopen. Intern lijken er grote meningsverschillen te zijn over deelname aan een kabinet met de PVV. Een deel van de achterban mort openlijk in NCR-Handelsblad. Dat morren wordt gevoed door optredens van PVV-leden zoals dat van Hero Brinkman in Knevel en van de Brink. Daarnaast wordt opgemerkt dat het CDA in zo'n kabinet de meest linkse is, terwijl ze haar stemmers van de rechterflank moet terug zien te halen. Er zullen dus behoorlijke concessies moeten worden gedaan door VVD-PVV. Daarbij komt dat - waar Rutte alleen bang is voor PVV-kikker Brinkman - het gevaar voor "springende kikkers" veel groter is bij het CDA. Een deel van de fractie zal niet blij zijn met de samenwerking. De gedoogsteun van de SGP kan uitkomst bieden. Echter, in dat geval werkt de VVD niet alleen samen met een partij die moslims uitsluit, maar ook met een partij die vrouwen als onvolwaardige partners in de samenleving ziet. Samenwerking met twee partijen waarvan de ideeën haaks staan op het liberale gedachtegoed is wellicht wat te veel van het goede. Daarbij komt dat weliswaar een meerderheid van 57% van de VVD-kiezers een voorstander is van de VVD-PVV-CDA combinatie, maar 43% niet. Het zou mij niet verbazen als juist de mensen die al langer dan vandaag VVD stemmen tot die 43% behoren. Daar is geen onderzoek naar gedaan, maar de weinige VVD-stemmers die ik over politiek spreek, zijn zeker geen aanhanger van Wilders. Met die mensen zal de VVD ook rekening willen en moeten houden. Er zijn nog meer problemen: die in de samenleving. Het fatsoen zal nog verder afnemen, moslims voelen zich nog meer uitgesloten en er zijn al ambtenaren die aangegeven hebben gewetensbezwaren te hebben tegen de PVV. Die onrust zal alleen maar toenemen. Kortom: de vraag is wat Rutte er eigenlijk aan heeft zijn eerste premierschap aan een dergelijk kabinet te verbinden.
In het tweede scenario komt de VVD er niet uit met de PVV. Dan zal de PVV in de oppositie belanden en de schuld daarvan bij de VVD leggen, zeker als het tot een kabinet Paars-Plus zou komen. De VVD heeft dan heel wat wat uit te leggen aan die 57% VVD-stemmers die wel met de PVV in de regering wilden. De oppositie van de PVV zal fel, hard en onfatsoenlijk zijn. In het derde scenario komen VVD-PVV er niet uit met het CDA. De PVV zal in dat geval het CDA hard aanvallen. Het CDA zal echter veel meer steun van links krijgen in de discussie bij afwijzing van de PVV dan de VVD.
Voor links kunnen scenario 2&3 goed uitpakken. Een deel van deze partijen is dan nodig om een kabinet te vormen. Niet alleen wordt hun onderhandelingspositie sterker, zij hebben daarnaast in alle rust kunnen afwachten en een strategie kunnen bepalen. PvdA, Groen Links en D'66 hebben nu de tijd om gezamenlijk op te trekken. Het zou slim zijn als zij afstemmen welke punten zij gezamenlijk willen binnen halen bij de VVD en waartoe zij onderling bereid zijn elkaar tegemoet te komen. Het feit dat alle drie de partijen (ook de PvdA) aangegeven hebben dat eerst met de grote winnaar gesproken moet worden in plaats van met de (grotere) PvdA geeft deze partijen later meer troeven in handen. Job Cohen kan daarbij de kaart uitspelen dat het verschil tussen de PvdA en de VVD wel heel erg klein was. Rutte zal leiding moeten geven aan een kabinet wat voor het merendeel bestaat uit partijen die veel linkser zijn dan de VVD. Rest nog de mogelijkheid VVD-CDA-PvdA, maar dan zit de VVD met twee partijen die elkaar niet lusten. Bovendien is deze optie ook voor de PvdA minder aantrekkelijk en zal Cohen zijn troefkaart van close runner-up wellicht nog wat harder uitspelen. Kortom: ook deze twee scenario's zijn niet aantrekkelijk voor Rutte.
Dan heeft Cohen het nu iets makkelijker. Hij is duidelijk geweest over het niet willen regeren met de PVV. Bovendien is hij zelf door de PVV ook uitgesloten. Wilders kan hem in deze richting geen verwijten maken. Wanneer het een kabinet VVD-PVV-CDA wordt zal Cohen zeker niet blij zijn, maar de PvdA kan oppositie voeren in de wetenschap dat de basis voor zo'n kabinet binnen het CDA op zijn zachtst wankel is en er ook binnen de VVD twijfels over bestaan. Cohen zal samen Halsema en Pechtold de spreekbuis worden namens alle Nederlanders die een PVV-samenleving niet willen. Een rol die deze drie mensen bij uitstek ligt. Roemer zal zeker ook een duit in het zakje doen. De VVD en CDA zijn echter in deze kwestie (als regeringspartners van de VVD) vrijwel monddood.
In het geval het over rechts niet lukt, is de PvdA vrijwel zeker nodig voor de vorming van een kabinet. Cohen kan dan veel meer punten binnenhalen dan had gekund wanneer hij vanuit "een zetel meer" dan de VVD had moeten gaan praten. Zijn advies om over rechts te gaan beginnen met deze onderhandelingen versterkt zijn positie in deze.
Ik wens daarom Mark Rutte veel succes en wijsheid toe de komende weken.
